‘Jan Klaassen! Achter je!’ – Poppenkast op de Dam in Amsterdam en omliggende plaatsjes
Dit 2e Nieuwsbericht van 2017 bestaat uit verslagen van het afgelopen seizoen. Als bijlage een eerder door Frouke van Zomeren geschreven verslag over eind 2016.
Zoals al eerder bericht sluiten wij op zondag 1 oktober het seizoen af met Egon Adel en Frouke van Zomeren en nemen dan tevens, na zes speelseizoenen, afscheid van Frouke. Grijp de kans Frouke nog een keer in de Poppenkast op de Dam te zien met ‘Jan Klaassen en de Dino’ en ‘Jan Klaassen en de Huisbaas’ (regie: Wim Kerkhove).
Komt dat zien!
Wim Kerkhove
Frouke van Zomeren vertelt
Poppenspeler Frouke van Zomeren over de voorstellingen in juni, juli, augustus en september 2017, ‘opie’ van Zomeren in huis en andere gebeurtenissen (aansluitend op Verslagen December 2016 – zie: Bijlage Frouke).
Zondag 4 juni, altijd leuk om de voorstelling “Jan Klaassen en de huisbaas“ te spelen. Die zit toch zo goed in elkaar. De stoel zet ik pas op het laatst neer op de speelplank. Je weet nooit of iemand hem ziet “zitten” (hem wil meenemen).
Zondag 11 juni Anke van Vliet mijn collega gaat mee om te mansen (geld ophalen met het mansbakje) en de spullen te sjouwen in de trein. In ruil hiervoor geef ik haar later speladvies in haar poppentheater POPCONTACT. Het is vandaag erg HEET, ook de treinen zijn verlaat. Ondanks het geringe aantal mensen op straat zijn degene die voor de poppenkast belanden erg enthousiast. “O wat leuk van vroeger” zei een enthousiaste man met pet. Er was ook een kindje, dat altijd met opa ging kijken naar Jan Klaassen. Helaas kon 0pa vandaag niet, maar gelukkig zat ze nu met haar moeder op de keien te kijken, die had het poppenspel nog nooit gezien en ze vond het enig!!
Vandaag moesten we ook nog de vergunning laten zien aan de politie i.v.m. de sterkere controle op het aantal decibellen op de DAM. En dat terwijl de voorstelling al vijf minuten begonnen was. Jan Klaassen was al druk bezig in de poppenkast om een muis weg te jagen. Gelukkig kon Anke het voor elkaar krijgen, dat ze na de voorstelling de vergunning zouden kunnen inzien. Wat ook gebeurde. Ze kwamen terug! Toch apart, want we hebben immers al jaren een vergunning om op de Dam te spelen!!!
Ja kinderen, baby’s en zelfs knuffelberen willen na afloop met Jan Klaassen op de foto. En ook onderwijzeressen praten over het leuke houten kistje en de andere attributen van de voorstelling.
Zondag 23 juli is mijn 1e keer na mijn vakantie in Amerika. Mijn dochter woont daar met haar man midden op de “ great plains“ in South Dakota met hun koeien en paarden. Fantastische tijd gehad.
Leuk om weer de poppen op te pakken om te gaan spelen ware het niet dat thuis een kwetsbare opie is waar ik graag bij zou willen blijven. Opie kwam eind juni voor de 2e keer bij ons thuis wonen.
We hebben het hele huis verbouwd, maar hij is zeer zwak na twee longontstekingen en maanden in het ziekenhuis en revalidatiecentrum. Beloofd is beloofd. Ik blijf tot en met 1 oktober op de Dam spelen. Dus in de regen onder de wolken en met flinke wind in de poppenkast. De eerste voorstelling druk bezocht. Veel mensen komen langs. Het is ontspannen op de Dam. Na elke voorstelling staat er een Politieautootje in de buurt van de poppenkast. Ze letten goed op. De vrouw van mijn collega Egon brengt de achterlat die niet bij de opbouw van de kast aanwezig was. Het was heerlijk om met elkaar te praten. Wat is het toch fijn ervaringen te delen. Mijn tweede voorstelling viel in het water door bakken regen. Te erg om verder te spelen, dan maar schuilen in het “paleis” en als het droog wordt verder. Het is extra leuk omdat mijn collega poppenspeelster Ellen Scholten van “ Belletje Sterk” komt kijken. Fijn om elkaar te bemoedigen om poppenkast te blijven spelen. Wat er ook gebeurt! De derde en vierde voorstelling waren “droog” met leuke reacties van de mensen op de baby en krokodil.
Zondag 30 juli helpt Dennis Holling van poppentheater Mahna Mahna weer met de poppenkast opbouwen. Hij rijdt dan met de bakfiets vol poppenkast naar de Dam. Tijdens en na de voorstelling haalt hij de bijdrage van het publiek op. In ruil krijgt hij van mij t.z.t speladvies voor zijn voorstellingen. Prachtig toch, dit vak moet immers blijven bestaan!!
Zondag 6 augustus kom ik met Monica een vriendin uit Huizen als manser. Dit is het weekend van de Gay pride en de Dam wordt volgebouwd. Wij zijn er met DE poppenkast en dan toch weer niet. Want we moeten afbreken.
De hele middag kijkt Jan Klaassen uit naar zijn publiek, niet voor niets, er zijn een aantal volwassenen en ook ouders met teleurgestelde kinderen, die begrijpen dat het poppenkastfeest niet door gaat en beloven om volgende week zondag weer te komen.
Zondag 13 en 20 augustus Egon neemt mijn speelbeurten over i.v.m. mijn extra zorg voor opie. Deze is er slecht aan toe.
Zondag 10 september leuk, een nieuwe bloembak naast de poppenkast. Sjouwen met het karretje, twee flessen water, de voorstelling van de baby en dan natuurlijk de huisbaas en Jan Klaassen op de kar. De enkele regenbuien wegen op tegen de altijd leuke reacties van mensen die komen kijken of langslopen.
Zondag 17 september van Dam tot Dam loop, veel mensen in de trein met sportschoenen aan. Het is mijn laatste zondag met vier voorstellingen.
Poppenkast in doorloop achter de toilettenserie en naast de lantaarnpaal. Modern publiek: Zeven mensen op rij met een fotocamera! Naar de poppenkast kijkend. Leuke voorstellingen met weinig kinderen en veel volwassenen.
Het sjouwen met de spullen met de trein en dan naar de Dam doe ik vandaag zelf. Het is net te doen, maar heftig voor schouders armen en polsen. Maar ja het hoort er bij als je poppenspeler bent.
Op 11 september hebben Egon Adel , Wim Kerkhove en ik een bijeenkomst voor de afsluiting van het seizoen op 1 oktober en mijn afscheid als poppenspeler op de Dam. Want het is duidelijk: al speel ik daar niet meer, de Poppenkast op de DAM blijft bestaan onder de bezielde leiding van Egon Adel.
Na 29 jaar, waarvan 6 jaar op de Dam, ga ik minder spelen en draag mijn moeder en schoonvader in deze tijd op mijn vleugels……. Minder betekent 60 voorstellingen in het jaar.
Er blijven er nog genoeg te spelen want ….. Ik blijf dit prachtige vak uitoefenen. Het is toch te mooi om waar te zijn als je mijn reizende poppentheater De Kleine Zon tegen komt en kunt genieten: zoals spelen in de tuin van een bibliotheek in Limburg en op het festival poppen in het Park, of bij een partijtje voor de deur in mijn theaterbus met poppenkastje onder de sterrenhemel of binnen op school kinderdagverblijf of bibliotheek met de binnenpoppenkast of speeltafel. En ik ga speladviezen geven. Poppenspel als open deur naar de verbeelding en fantasie.
De Kleine Zon straalt en ik nodig u graag uit te komen genieten.
www.kleinezon.nl 06-41524876
Poppenspeler Egon Adelt vertelt
Veel opgetreden deze zomer! Binnen Amsterdam altijd op pad met m’n bakfietsje. Ik heb m’n wagen volgeladen met… een poppenkraam.
Unieke ervaring was optreden in het Muiderslot. De geheime sleutel van Amsterdam, zo heet de tentoonstelling die nu te zien is. De poppenkast had hier een aansluitende voorstelling op met een spannende zoektocht naar de geheime sleutel. Wat blijkt? De sleutel blijkt het Muiderslot zelf te zijn. De sleutel tot de stad Amsterdam nog wel. Als boeven in vroeger tijden Amsterdam wilden veroveren, dan moesten ze eerst de sleutel in handen krijgen: het Muiderslot.
Geregeld speel ik in Natuurspeeltuin de Natureluur, een enorm aanbod voor kinderen in de vakanties om de natuur te verkennen en lekker vies te worden. Jan Klaassen is het daar natuurlijk niet mee eens, dat levert erg leuke poppenkast op.
Meneer Nieges is een soort piratenrestaurant aan het IJ. Een geweldige sfeer en een prachtige plek voor de poppenkast. Binnen maken ze er een echt theater van maar op deze zonnige dagen mocht ik buiten spelen. De ochtenden heten ‘poppenkast en pannenkoeken’, dus het wordt ook nog eens smullen.
| Zoals elk jaar was ik ook weer de poppenkast van Artis deze zomer. Elke juni, juli en augustus is de zaterdag een openstelling tot zonsondergang, de Zoomeravonden. Deze keer stond ik weer op andere plekken: bij de olifanten en bij de Maki’s. Dit omdat de gebruikelijke plek bij de jaguars niet mogelijk was. Er waren baby’tjes geboren en die houden niet van al dat geschreeuw. Dubbel leuk voor mij, want zo heb ik de kans gekregen om op nog meer bijzondere plekken te spelen. |
Wonderfeel festival was een heel bijzondere ervaring. Op twee plekken heb ik mogen spelen tijdens dit enorme festival voor klassieke muziek. Op een open plek bij alle kinderactiviteiten en in een schuur dat tot een theater theater is omgetoverd. Jan Klaassen moest op een viool passen. Dat is vragen om problemen natuurlijk.
Schagen zwaait naar het GooisPoppentheater
Met de tijdmachine naar Schagen
Het centrum van Schagen lijkt 100 jaar terug in de tijd te zijn getoverd. Je loopt tussen mensen op klompen en in traditionele klederdracht. Kinderen spelen met ouderwetse rieten werpringen en maken een springtouw bij de ambachtelijke touwslagerij. Dit is de West-Friese folkloremarkt die al sinds jaar en dag wordt gehouden in Schagen.
Dertig jaar lang heeft hier het Goois Poppentheater van Rob Numan de poppenkast van Jan Klaassen en Katrijn laten zien. Sinds dit jaar is de eer aan de Amsterdamse Poppenkast van gelukkige ikke. Rob Numan voelt zich helaas niet meer fit genoeg om de voorstellingen te verzorgen. Hoewel hij het wel heel geweldig heeft gevonden al die jaren, dat kan ik duidelijk merken aan de liefdevolle manier waarop hij spreekt over Schagen. Hij heeft de afgelopen twee jaar al zijn voorstellingen al afgehouden en de markt in Schagen was het laatste dat hij nog deed. Zelf vind ik het toch jammer als een vakbroeder – en ook nog eens een hele goeie – er officieel mee ophoudt. Hijzelf maakt de indruk helemaal gelukkig te zijn met zijn situatie en kijkt terug op een prachtige carrière. In elk geval een bijzonder moment!
Toen ik voor het eerst in Schagen ging optreden, kwam ik zoveel mensen tegen die met een warm gevoel over Rob spraken en hem via mij de groeten deden, dat ik besloot van iedereen een foto’tje te nemen. Schagen zwaait naar Rob. We zullen je missen!
Schilderij van Hetty Pearl
Het wordt niet snel beter dan dit: mijn portret geschilderd door Hetty Pearl. Hetty is niet alleen een geweldig kunstenares, ze is ook de Nederlandse autoriteit op het gebied van de volkspoppenkast. Zo’n beetje alle belangrijke boeken die over dit onderwerp in omloop zijn, komen van haar hand.
Toen deze enorm warme persoon mij op de Dam vertelde dat ze me wilde schilderen was ik zo blij als een kind. Haar idee vertelde ze me enige weken later bij een bezoek op de boot waar mijn gezin en ik wonen. Omdat ik zo gericht ben op de interactie en reacties van de kinderen leek het haar een mooi idee om me met een kind af te beelden. Een heel goed inzicht, het is inderdaad zo dat kinderen een centrale plek hebben in mijn spel en eigenlijk mijn hele leven.
Gelukkig was mijn jongste dochter voorhanden om te poseren en het eindresultaat oversteeg al mijn verwachtingen.
Minder evenementen maar wel altijd iets te beleven
Dit seizoen was het opvallend dat er veel minder grote evenementen op de Dam plaatsvinden. In het verleden stond de poppenkast nog wel eens in een hoekje bij een verder volledig onder het zand geladen Dam omdat het Beach-voet volley- straatvoetbal was met een pleinvullende arena. Nu is het grote merendeel van de zondagen het plein open en vrij. Voor de poppenkast is dat goed nieuws, de kinderen hebben ruimte om te zitten en Jan Klaassen kan zich makkelijk verstaanbaar maken. Ook betekent het niet dat de Dam nu saai is. Zodra er een open plek is in Amsterdam komen uit onverwachte hoeken mensen met initiatieven, ideeën en acties.
Zo stond ik een keer met mijn oudste dochter op de Dam toen er opeens een grote optocht met dansmariekes langs ons heen trok. Een andere keer stonden er studenten van de filmacademie ons en de rest van de Dam te filmen.
Verder maakten vele Nieuwe frisse gezichten zichtbaar dat het straattheater nieuw leven krijgt op ons plein.
Erg verbaasd was ik te horen dat de kramen van de boekenmarkt voor het laatst mijn buren waren dit seizoen, ook dit evenement zoekt een andere plek op. Nog verrassender: de kermis is dit jaar voor het laatst! Nooit gedacht dat ik dat nog zou meemaken. Al decennia klagen alle mensen rond de Dam en in de binnenstad over deze vrij grote en vrij luide kermis. Mij was ingefluisterd dat de gemeente veel geld verdiende aan het verhuren van de Dam aan de exploitanten, zo veel, dat er nooit een einde aan zou komen. Hoe is het mogelijk dat het nu toch is gelukt?
Naar mijn idee komt dat doordat de ondernemers rond de Dam zich veel beter hebben verenigd en onder de naam ‘Biz Dam’ allerlei stappen zetten om de Dam mooier en fijner te maken. Zo speel ik sinds kort ook tussen prachtige bloemen die het gehele plein in een aangename en vrolijke sfeer brengen. Maar…de meest geniale zet van ze is toch wel: de poppenkast sponsoren!
Piraten op de Dam!
Omdat ik met mijn gezin op een schip woon, op de woelige baren genaamd de Amstel, voelen mijn kinderen en ik ons erg verbonden met piraten. Niet de historische piraten, die verschrikkelijke boeven waren, maar de fantasiepiraten, die zo succesvol alle speelgoedwinkels hebben geënterd en veroverd. Naast de helden uit Frozen en de My Little Pony’s, zijn piraten de grote kindervrienden, hoe bizar dit ook moet zijn voor een tijdreiziger, die vanuit de 17e eeuw hier een kijkje komt nemen.
In de gevechten van die dronken en rauwe zwaardvechters, die alle regels aan hun laars lappen, heeft de clownsact een stiekeme comeback gemaakt. Het is geen geheim, dat slapstick een speciale plek in mijn hart heeft en als het ook nog eens de vorm heeft van een komische gevecht, dan heb je mij gewonnen. Kortom: piraten, ik kan er geen genoeg van krijgen.
De nogal griezelige films van Disney over piraat Jack Sparrow hebben zoveel teweeg gebracht, dat ook kleine kinderen deze piraat goed kennen, zonder ooit de films te hebben gezien. Mijn kinderen kunnen hem erg goed nadoen en ook worden bij ons thuis veel verzaakte klusjes, vergeten afspraken en rommelige kamers goedgepraat onder het mom ‘de pirate way’!
| Groot was dus de blijdschap toen er een hele leuke Jack Sparrow ten tonele verscheen als buurman van de poppenkast. Een zeer positieve variant op de ‘levende standbeelden’, deze live act waar je mee op de foto kan als je wil.
Het leukste is wel dat deze piraat in tegenstelling tot de historische piraten helemaal geen hebberige of harde insteek heeft om geld te krijgen. Waar de andere standbeelden het absoluut niet toestaan dat je een foto maakt voor er munten hebben geklonken, vindt Jack Sparrow dat de mensen het allemaal zelf mogen bepalen. Hij roept nederig dat hij hun dienaar is en wacht af. Een erg charmante aanwinst voor de Dam en in elk geval voor mijn kinderen een reden om weer eens mee te komen! |
Het traditionele verhaal van Jan Klaassen op de Dam
Totdat Wim Kerkhove eind jaren 70 de Poppenkast op de Dam overnam, dreigde het traditionele verhaal van Jan Klaassen te verdwijnen. Het had plaats gemaakt voor moderne avonturen van Jan Klaassen en Katrijn. Gelukkig had Wim de voorstellingen, die in de loop van de tijd waren opgeschreven bestudeerd. Dit combineerde hij met ervaringen, die hij opdeed bij collega’s van over de hele wereld. Met name geïnspireerd door de Engelse en Italiaanse speelstijl, de eerste theatraal en verhalend, de tweede meer ritmisch en beeldend, blies hij de Nederlandse traditie nieuw leven in. Hiermee heeft hij geschiedenis gemaakt tot het jaar 2000.
Na 17 jaar viel mij de grote eer toe om het traditionele verhaal opnieuw te mogen vertonen op de Dam. Helemaal geregisseerd en gecoacht door de meester zelf. Het hele proces om tot de voorstelling te komen met Wim Kerkhove was op zichzelf al een ervaring van onschatbare waarde. We hebben enorm gelachen, ik ben kapot gegaan van spierpijn en we hebben het verhaal, alle mogelijke betekenissen en achtergronden, tot op het bot doorgespit.
Toen het eindelijk zover was om de opening van het seizoen op de Dam in te luiden, had ik al een flink aantal optredens gedaan, maar toch… op de Dam, het was een spannend moment! Niet in het minst, omdat er ook wat gewaardeerde Jan Klaassen-kenners stonden te kijken achter de rijtjes met kinderen.
Gelukkig ben ik overspoeld met warme reacties en enthousiasme. Het is fantastisch om te merken wat een liefde er voor Jan Klaassen en Katrijn is als immaterieel erfgoed. Dat ik hier zo’n centrale rol in mag spelen, is niets minder dan een voorrecht.
Kiwanis Club Amsterdam: jullie zijn helden!
De traditie van poppenkast op de Dam kan alleen voort blijven bestaan als er geld wordt verzameld door de Stichting Poppenkast op de Dam. Hoewel er een paar trouwe sponsors zijn – de ondernemers rond de Dam en Tommy Hillfiger – blijft het moeilijk om elk jaar de begroting rond te krijgen.
Fantastisch was het dan ook, dat Kiwanis een benefietmiddag voor ons organiseerde in het Karthuizerhofje in de Jordaan. Dit hofje grenst aan een kinderspeelplaats waar vroeger een begraafplaats was. Een mooie lindeboom markeert op de speelplaats nog de plek waar twee historische figuren begraven liggen: Jan Klaassen en Katrijn!
Wat een geweldige plek om een middag voorstellingen te geven. Ik wissel af in de kast met de voorzitter van de stichting, die zelf ook verdienstelijk Jan Klaassen speler is: Fake Nieuwenhuis van de Mokumse Poppenkast. Vorig jaar heeft hij de cursus Jan Klaassen Academie gevolgd en is daarna direct met een vliegende start begonnen aan een eigen poppenkastbedrijf.
Om en om hebben we de hele middag gespeeld en tot slot ontving de Stichting Poppenkast op de Dam deze check van 2000 euro. De Kiwanis Club Amsterdam is een serviceclub die zich al meer dan 50 jaar inzet met fundraising voor kinderprojecten in en rondom Amsterdam. Ongelofelijk bedankt!
Albert de knipselman
| Albert de knipselman volgt alles dat over Amsterdam wordt geschreven, knipt het uit en maakt er mooie knipselboeken van. Elke keer als de poppenkast of ik in de krant staan, dan komt André dat even melden bij de poppenkast. Na een voorstelling staat hij me dan op te wachten, meestal met ’t knipsel in de hand voor hij hem aan zijn bijzondere verzameling toevoegt.
Op het eerste gezicht had ik niet meteen het idee, dat Albert zo’n interessant figuur was. Hij heeft een onopvallend voorkomen, behalve dan dat hij geen tand in de mond meer heeft. Maar als je hem eenmaal kent, merk je hoe bijzonder het is als iemand al het nieuws over Amsterdam bijhoud. Hij weet werkelijk alles! Toch wist ik deze zondag hem te verrassen. Nou ja een beetje dan. Natuurlijk wist hij allang dat ik met de poppenkast ook in Artis optreed, maar het tijdschrift waar ik met foto en al in was aangekondigd, dat kende hij nog niet!Ach laat ik maar helemaal eerlijk zijn. Ook deze kennis van zaken had ik weer van een ander. Mijn buurman Jan, die vaak even grappen komt maken met Jan Klaassen op de Dam, kwam met dit tijdschrift aanzetten. Gelukkig word ik omringd door oplettende mensen, anders had ik deze mooie foto nooit gezien en dit hele blad niet leren kennen. |